Fast Money. Öncelikle bez bırakmak için yazı beklemek yanlış görüşlerden birisidir. Bunun mevsimle bir ilgisi bulunmamaktadır. Önemli olan; çocuğunuz için doğru zaman olmasıdır ve sizin kararlılığınızdır. Çocuğunuz en az 24 ayını doldurmuş olmalıdır, en ideal süre 30 aylıkken olduğu dönemdir ve bu çocuğa ve hazır oluşuna göre değişkenlik göstermektedir. Ancak daha öncelerinde çocuk köşeye çekilip tuvaletini yapıyorsa ya da bezi çıkarmanızı istiyorsa sadece bunlar hazır olduğu anlamına gelmemektedir ve ailenin bu durumu yanlış algılamasına yol açmaktadır. İlk olarak çocuğunuza niçin bezi bırakmanın zamanının geldiğini çocuğunuzla konuşarak açıklamanız gerekmektedir. Somut olarak anlatmanız en etkili yöntem olacaktır. Çocuğunuzla parka çıktığınızda bebek arabasına denk geldiğinizde annesine bebekte bez olup olmadığını çocuğunuzun yanında sorun ve büyüyenlerin bez takıp takmadığını konuşun; somut olarak artık bebek olmadığını düşünen çocuğunuzdaki değişimi görüyor olacaksınız. Yapmamanız gereken şey ise; erkenden ısrarcı olmaktır. Çocuğunuzun hazır olup olmadığından emin olmanız gerekmektedir. Bu konuda tek başınıza karar vermede zorlanıyor iseniz; okul öncesi eğitimdeki öğretmenlerine ve okulun psikoloğuna danışarak, işbirliği ile kafanızdaki soru işaretlerini kaldırmanız kolaylaşacaktır. Bez bırakma sürecinde gece ve gündüz bezi bir arada bırakılmalıdır. Bu rastladığım en büyük hatalardan biridir. Gece altını ıslatmasın diye bez bağlayan aileler olmaktadır. Oysaki bu çok yanlış bir davranıştır. Çünkü çocuk bu sefer gece altını ıslatabilirsin komutunu dolaylı yoldan almaktadır ve gece tutma refleksleri gelişmemektedir. Sonrasında da 8 yaşına hatta ileriki yaşlara kadar yatağını ıslatan çocuklar olabiliyor. Çişi tuvalete yapma daha kolay kazanılan bir davranışken, kaka vücuttan ayrılan daha büyük bir parça olması nedeniyle kaka yapma davranışı daha geç kazanılmaktadır, bu sizleri endişelendirmesin. Ailelerin arada kaldığı bir diğer konu ise; lazımlık mı klozet üstü kapak mı? Tercihim öncelikli olarak klozet üstü kapaktır. Ancak tuvalete oturması için basamak desteği olması gereklidir ki çocuk kendisini güvende hissedebilsin. Bazı evlerdeki tuvaletin yapısı tuvalet üstü kapağa uygun olmamaktadır, bu gibi durumlarda lazımlık da kullanılabilir. Dikkat edilmesi gereken nokta; lazımlığın portatif bir şey gibi oda oda gezebilen bir eşya haline getirilmemesi gerekmektedir. Bir diğer dikkat edilmesi gereken şey de, günümüzde hızla gelişen çocuk ürünlerindeki yaratıcılıkla; ışıklı ve müzikli lazımlıklar alınmamalıdır. Çünkü bu sefer çocuk sadece o lazımlığa tuvalet yapma davranışı geliştirmektedir ve başka bir yerde tuvaletini yapmamaktadır. Tuvaletini tuvalete ya da lazımlığa yaptığında onu övün ancak yapmadığı zamanda kınayıp, kızmayın. İlk olarak neler yapılmamalı kısmı ile başlıyor olalım; beklenti içerisine girmemek gerekmektedir yani normalde komşumun çocuğu 5 günde öğrendi’ gibi ya da 2-3 gün iyiye gidince oldu bu iş’ diye beklentiye girmemek gerekmektedir. Tuvalet eğitimi için 4-6 hafta kadar bir süre tanıyın kendinize ve 1 hafta boyunca düzenli şekilde alışkanlığını kazandığını fark edince artık oturttuk bunu diye düşünebilirsiniz. Bir diğer hataya düşülen ve bırakma sürecini zorlaştıran unsur; alıştırma külotları. Alıştırma külotuyla bırakan çocuklar da var ancak çoğu çocuk onu da bir bez olarak görüp tutma refleksini geciktirmektedir. Yapılmaması gereken bir diğer şey ise; pis, iğrenç’ gibi söylemler. Bu söylemler süreci uzatmaktadır, çünkü çocuk kirlenecek diye tutma refleksi gelişmişken kirlenmesin diye bırakma refleksini geliştiremeyecektir. Sonrasında da son ana kadar tutup koltuğun arkasında çömelip altına yapmak durumunda kaldığı bir sahne ile karşı karşıya kalabilirsiniz. Çocuk bez bırakma sürecinde kendini rahat hissetmelidir. Bu süre zarfında çocuğu azarlamamalıyız. Halıya, yere vs. yaptığında kızmamalıyız. Zaten doğal akışında çocuk yeri kirletmemesi gerektiğini anlayacak ve kendisi rahatsızlık duyacaktır. Yapılan en büyük hatalardan biri de gece bezini sonradan bırakmaya karar vermek. Ancak bu aileler için de çocuk için de daha sancılı bir süreç haline gelmektedir, gündüz altına yapmayan çocuk gece yapabileceğinin rahatlığı ile gününü geçirmektedir ve sonrasında gece bezi bırakmak aileyi çok zorlamaktadır. Gece de gündüz de bez bırakma süreci aynı anda olmalıdır. Gece çocuğun sağlığı açısından; özel bölgesinin hava alması gerektiği için alıştırma külotu giydirip yatırmamak gerekmektedir. Çarşafın üstüne ve altına hasta bezlerinden örterek çamaşır konusunda da rahatlığa ulaşabilirsiniz. Tuvalet eğitimi çocuklara öğretilmesi gereken en temel bilgilerin başında gelir. Çocuğunuzun artık bebeklikten çıkıp kendi ihtiyaçlarını kendi karşılayabilmesi adına önemli bir adımdır. Bu adımda ebeveynlerin rolü büyüktür. Bu süreçte çocuğunuza destek olmalısınız. Doğruyu yanlışı göstermelisiniz. Ne nasıl ve neden yapılır sorularının cevaplarını çocuğunuzun anlayacağı bir dilden anlatmalısınız. Gerekli yerlerde işi eğlenceli bir hale çevirerek veya bazen ödüller vererek tuvalet eğitiminin alışkanlık haline gelme süresini kısaltabilirsiniz. Çocuklarda Tuvalet Eğitimi Ne Zaman Başlar? Eğitimde ebeveynler olarak doğru zamanı beklemek önemlidir. En doğru zamanı çocuğunuzun hareketleri gösterir. Bebeğinizin kendini ifade edebilmesi için en azından birkaç kelime söyleyebilmesi gerekiyor. Yaş, cinsiyet ve karakteristik koşullar bu sürecin başlamasını etkiler. Ancak unutulmaması gereken önemli bir konu sürecin çocuğun zekasıyla ilgili olmadığıdır. Bu tür yanılgılara kapılmayın. Bebeğinizin mimiklerle veya ufak kelimelerle kendini ifade etmesi 24-48 ayları arasında daha da kendini belli eder. Uzmanlar bu aylarda eğitimin başlaması gerektiğini söylüyor. 18 aydan önce bebeklerde tuvalet eğitimi kesinlikle önerilmiyor. Bebek tuvalet alışkanlığı kazanmış olsa bile ilerleyen dönemde idrar tutma zorluğu ve kabızlık yaşabilir. Çocuklarda Tuvalet Eğitimi Nasıl Verilir? Uzmanlara göre eğitimde başrol çocuğunuzdur. Siz sadece bu süreçte ona yardımcı olabilecek yan rol olabilirsiniz. Bu süreci daha eğlenceli hale getirmek ve çocuğun öğrenme süresini kısaltmak sizin elinizde. 1. Tuvaleti tanıtın Öncelikle tuvaletin ne olduğunu ve ne için kullanıldığını çocuğunuza anlatın. Bu ön hazırlık döneminde çocuğunuzla beraber tuvalete gidebilirsiniz. Çocuğunuza artık beze değil buraya tuvaletini yapması gerektiğini söyleyin. Sen artık büyüdün büyükler gibi buraya tuvaletini yapmalısın gibi cümleler çocuğunuzun özgüven kazanmasını sağlar. Lavabonun kenarına veya dolabın üzerine sevdiği bir oyuncağını koyun, böylece tuvaleti sevmesi kolay olur. Klozetin üzerine koyacağınız bebek klozet adaptörünü bebeğinizin sevdiği renk veya onun sevdiği çizgi film kahramanlarından seçin. Klozete oturmak onun için daha eğlenceli olur. 2. Lazımlık edinin Eğitimde biraz strateji yapmanız gerekebilir. Lazımlığı alıp buna tuvaletini yap derseniz bebekten olumlu bir dönüş alamazsınız. Bebeklerin yapmayı en sevdiği şey oyundur. Bu işin içine biraz oyun karıştırmak gerekebilir. Bebeğiniz cinsiyetine göre ona altını ıslatan bir oyuncak bebek alın. Beraber yemek yedirin daha sonra bebeğin altını ıslattığını onun fark etmesini sağlayın. Fark ettikten sonra oyuncak bebeği aldığınız lazımlığa oturtun. Bebeğinizin orada oyun oynarken oyuncağının yaptığı şeyleri taklit etmek ister. Böylece bebeğiniz lazımlığa alışmış ve ne için kullanıldığını anlamış olur. 3. Bebeğinizi lazımlığa oturtun İlk önce kıyafetleriyle oturmasını sağlayın. Alışkanlık yaratmak için iyi bir yöntemdir. Daha sonra çıplak bir şekilde oturtun ve o hisse alışmasını sağlayın. Bu süreçte bebeğinizin tuvaletini buraya yapmasını beklemeyin. Bebeğiniz lazımlıkla eğitime başlarsa klozete oturması daha kolay olur. Erkek çocuklarında tuvalet eğitimi kızlardan daha farklıdır. Kız çocukları daha çabuk olgunlaştığı için tuvalet eğitimine uyum sağlamaları kolay olur. Erkeklerde ayakta tuvalet yapma alışkanlığı edindirilmemeli. Bu hem sağlık açısından yanlış bir davranış hem de hijyen kurallarına uygun değil. Bebeğiniz lazımlığa alıştıktan sonra klozete alıştırmaya başlayabilirsiniz. Olayın daha eğlenceli bir hal alması için sifonu beraber çekin. Sifonu çekerken suda oluşan şekil ve çıkan ses çocuğunuzun ilgisini çeker. 4. Onu cesaretlendirin Bebeğinizin tuvaleti geldiğinde yüzünde farklı ifadeler veya ıkınmalar olabilir. Hemen lazımlığı hatırlatın hatta oyuncak bebeğiyle beraber yapabileceğini söyleyin. Eğlence olsun diye lazımlığa koşarak gidin, bir yarış haline dönüştürün. Çocuğunuz özellikle kaka yapmaktan korkabilir. Vücudundan bir parçanın koptuğunu düşünür. Ona kakanın ne olduğunu anlatın, yediklerinin çöpleri olduğundan bahsedin. Bebeğiniz lazımlığa oturunca onu cesaretlendiren cümleler söyleyin. Arkadan çiş efekti verin. Bu çocuğunuzun hoşuna gider. Tuvaletini yaptıktan sonra sevgi sözcüklerini ihmal etmeyin. Çocuğunuz büyük bir şey başarmış gibi davranın. 5. Hijyen kurallarını öğretin Hijyen kuralları eğitimin temelini oluşturur. Çocuk yaşta oluşturulan bu alışkanlık hayatının gelecek dönemlerini de kolaylaştırır. Bebeğiniz tuvaletini yaptıktan sonra beraber ellerini yıkayın. Bunun için renkli sıvı sabunlar kullanabilirsiniz. Daha sonra beraber ellerini kurulayın. Farklı bir fikir olarak tuvalet eğitimi çizelgesi hazırlayın. Bebeğiniz tuvaletini yaptıktan ve ellerini yıkadıktan sonra çizelgeye beraber bir çizik atın veya sevdiği bir çizgi film kahramanın resmini yapıştırın. Bu süreci daha eğlenceli hale dönüştürecek farklı şeyler geliştirebilirsiniz. Gece Tuvalet Eğitimi Nasıl Verilir? Bebeğinizi yatırmadan önce tuvaletini yaptırın. Sürece alışması için yatarken bezini çıkarın. Gece tuvaleti geldiğinde kalkmak için alışkanlık kazanmış olur. Gece çocuğunuz uykulu olabilir ama ne yaptığının farkına varmasını sağlayın. Bebeğinizin yatağa tuvaletini yapmasını engellemek için yatağın altına naylon, muşamba serin. Gece tuvalete kaldırdığınızda yatağın ıslandığını fark edip çarşafları ve çocuğunuzun üstünü değiştirmeniz, çocuğunuzun kirlenen çarşafın değişmesi ve kirli üstle yatılmaması gerektiğinin farkına varmasını sağlar. Gece eğitimi zorlu bir süreçtir. Çocuğunuz alışana kadar birçok kez altına yapabilir. Sabırlı olmanız gerekir. Eğitim Sırasında Yapılmaması Gereken Şeyler Nelerdir? Çocuğunuz kendini hiç ifade edemiyorken veya çok küçük yaşlarda eğitime başlamayın. Bu süreçte aceleci olmayın. Hemen alışılacak bir durum değildir. Zamana yaymak ve sabırlı olmak gerekir. Çocuğunuzdan mucizeler beklemeyin. Zamanla edinilebilecek bir alışkanlığın hemen oluşmasını beklemeyin. Süreçte birçok başarısızlık yaşayabilirsiniz. Bu gayet doğaldır. Yüksek beklenti içinde olmak çocuğunuzu olumsuz yönde etkileyebilir. Süreci doğal karşılayın. Yani bu eğitimi çok dillendirmeyin. Herkesin yaptığı normal bir davranış olarak çocuğunuza öğretin. Eğitim içerisinde cezalandırma, kötü söz kullanma, yasaklama ve korkutma gibi davranışlarda bulunmayın. Çocuk başaramadığı zaman üzülür. İçine kapanık ve özgüven eksikliği yaşayan bir birey olmasına sebep olabilirsiniz. Abartı ödüllendirmeler yapmayın. Ara sıra küçük sürprizler yapmanız gerekebilir ama bunu alışkanlık haline getirmeyin. Çocuğunuz sürekli bir beklenti içinde olur ve karşılığını alamadığı zaman olumsuz davranışlar sergileyebilir. Çocuğunuzla inatlaşmayın çünkü kaybeden siz olursunuz. Tuvalete gitmek istemediği zaman bırakın gitmesin. Zamanla zaten bu durumdan rahatsız olup sizin istediğinizi yapar. Sıvı gıdalar vermeyi ihmal etmeyin. Çocuğunuzun tuvalete çıkma süresi kısalır ve böylece alışkanlık oluşturması daha kolay olur. Tuvalet eğitimi hem çocuklar, hem de ebeveynler için heyecan verici önemli bir gelişim adımını oluşturuyor. Bu dönemde sizi başarıya taşıyacak en önemli davranış şekli; sabır ve dikkatli bir gözlemci olmak! Çünkü tuvalet eğitim sürecinde patron; bebeğinizdir! Dolayısıyla siz, yalnızca yardımcı olan kişi olacaksınız. Bu eğitim için en uygun dönem yaz mevsimi. Eğer bebeğiniz hala eğitim almadıysa, Ağustos’u bu eğitime ayırın ve bezlerle vedalaşmanın keyfini çıkarın. Acıbadem Taksim Hastanesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Mehmet Kesikminare, bu dönemin hem çocuk, hem de ebeveynler açısından kolayca atlatılmasını sağlayacak önerileri sıraladı. Çocukların yemek yeme, uyku, temizlik gibi alışkanlıklarının kazandırıldığı ilk üç yaş oldukça yorucu geçen bir dönem. Sütten kesildi, uykusu düzene girdi, artık dişlerinin de büyük kısmı çıktı derken sıra en zorlu sınava gelir; tuvalet alışkanlığı kazandırmak… Tuvalette geçirilen saatler, evin bilumum yerlerine zorunlu olarak konulan lazımlık ve kokuları duymamaya çalışarak yapılan temizlik… Tabii olmazsa olmaz da; her başarılı işlemin ardından gelen alkış, kıyamet… Dışarıdan bakıldığında çılgınca gelen ama ebeveynlerin en zorlu deneyimlerinden birini oluşturan bu süreç için yaz ayları, iyi bir fırsat… Zira eğitim süresince üşütme riskinin düşmesi ve çocukların kuru kalmasının zaman alması, yaz mevsiminin sıcaklığından yararlanmayı gerektiriyor. Ancak bu alışkanlığın kazandırılmasında mevsimden daha önemlisi, ebeveynler ve çocuk arasında doğru iletişim ve işbirliği. Çünkü doğru zamanda başlanan tuvalet eğitiminde başarı oranı yükseliyor. Acıbadem Taksim Hastanesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Mehmet Kesikminare, çocukların bu süreçten duygusal ya da fizyolojik olarak zarar görmeden geçmesini sağlayacak adımları anlattı… 1- Hazır olduğunu gösteren işaretleri arayın Tuvalet eğitimi konusunda doğru zamanı belirleyen en önemli gösterge çocuğun hareketleri oluyor. Ayrıca birkaç kelime konuşarak ya da göstererek kendini ifade edebilmesi gerekiyor. Çocuklardaki bazı işaretlerin tuvalet eğitimi için hazır olduklarının göstergesi oluyor. Asıl önemli nokta bu işaretleri okuyabilmek. Kaka ya da çiş yaptıktan sonra rahatsız olması ya da yaptıktan sonra göstermesi, tuvalete gitmek konusunda ilgisinin artması ve gün içinde 3 saatten fazla kuru kalması çocuğun hazır olduğunu gösteriyor. 2- Doğru zamanı belirleyin Çocuklara tuvalet eğitiminin kazandırılması fizyolojik bir gelişim sürecini gerektiriyor. Literatüre göre, çocuğun kendini tanımaya başladığı, fiziksel, psikolojik ve davranışsal olarak kendi benliğinin ve davranış karakterlerinin ön plana çıktığı 24-48 ay arası en uygun aralığı oluşturuyor. Ancak, her çocuğun fiziksel ve duygusal gelişiminin birbirinden farklı sürede gerçekleştiğini anlatan Dr. Mehmet Kesikminare, “Dolayısıyla da tuvalet eğitiminin zamanlaması için belli bir dönemden söz etmek çok da mümkün olmasa da, 18 aydan önce kesinlikle önermiyoruz” diyor. İki yaşından önce denendiğinde alışkanlık kazandırılsa bile çocuğun ileriki dönemde kabızlık ya da idrar tutma zorluğu gibi sıkıntılarla karşılaşma riski artıyor. Aynı zamanda bu çocuklarda ileriki dönemlerde güven kaybı, içine kapanıklık ya da aşırı mükemmeliyetçilik gibi psikolojik durumlar da ortaya çıkabiliyor. Çocukta tuvalet eğitimi otorite savaşına dönmesin! Uzman önerileri 3- Tuvaleti tanıtın Eğitim aşamasında öncelikle çocuğa tuvalet sürecini göstererek tanıtmak gerekiyor. Bir haftalık ön hazırlık döneminde, çocukla birlikte tuvalete gitmek, gerekirse kakayı göstermek ve bunun korkulacak bir şey olmadığının anlatılması önem taşıyor. Çocuk mümkünse kendi yaşıtlarıyla mümkün değilse de erkek çocuklar için baba, kız çocuklar için de annenin iyi bir gösterici olabiliyor. Yerine göre beraber da tuvalete oturmak çözüm olabiliyor. 4- Uygun bir lazımlık alın Hazırlık döneminin bir diğer adımı ise uygun bir lazımlık almak oluyor. Mümkünse alışverişin çocukla birlikte yapılması ve birkaç gün çocuğun buna alışmasını beklemek gerekiyor. Bazı ebeveynlerin direkt tuvalete oturtmak şeklinde de hareket ettiğini hatırlatan Dr. Mehmet Kesikminare, bunun yanlış olmadığını ancak lazımlıkla sürecin biraz daha kolaylaşabileceğini söyleyerek şöyle konuşuyor “Birkaç günü lazımlığa alışma süresi için ayırın. Çocuğun en çok bulunduğu televizyon ya da oyun odasına ya da oyuncaklarının arasına yerleştirerek kendisinin keşfetmesini bekleyin. Önce üzerindeki kıyafetleriyle oturtmasına sağlayın. Daha sonra da bezini çıkararak teniyle temas ettirerek nasıl bir his olduğu anlatmaya çalışın. İlk bir hafta kaka ya da çiş yapmasını beklememek gerekiyor. Bir sonraki adımda basamaklı lazımlıklara geçilmeli.” Tuvalete geçildiğinde de boşluk hissi yaratmamak için ayağının altında destek yerleştirmek gerekiyor. Böylelikle çocuğun hem güven duygusunu oluşturmak, hem de fizyolojik olarak daha kolay tuvaletinin yapılması sağlanabiliyor. Çünkü mesanenin ve bağırsakların tamamen boşalmasını sağlamak için ayakların zemine basması gerekiyor. 5- Çocuğun biyoritmine göre tuvalete götürün Bütün insanların tuvalet alışkanlığı konusunda bir biyoritmi bulunuyor. Bu nedenle tuvalet eğitimine karar veren anne babaların da çocuklarını takip ederek tuvalete götürme sıklığını buna göre belirlemesi önem taşıyor. Çocuğun güven hissinin oluşması için altının bir süre açık kalması yararlı olabiliyor. Bu süreçte yaşanabilecek kaçırmalara karşı da anlayışlı ve sabırlı olmak gerekiyor. Gündüz olduğu gibi gece de çocuğun bezlenmemesi gerektiğinin altını çizen Dr. Mehmet Kesikminare, “Çocuk uyuduktan sonra gündüz dönemindeki tuvalet ritmine uygun olarak örneğin 2 veya 3 saate bir uyandırılıp, bilincinin açılmasını sağlayarak tuvalete götürün. Böylelikle çişini ya da kakasını yaptığını anlaması sağlanacağı için zamanla tutma süresi de uzayacaktır” diyor. Çocuklarda yemeklerden 20-25 dakika sonra başlayan gastrokolik refleks nedeniyle kaka yapma eğilimine girdiği için bu dönemde tuvalete götürülmeleri önemli. Dr. Mehmet Kesikminare, sözlerine şöyle devam ediyor “Yemeklerden sonra çocukları lazımlık ya da tuvalete oturtup önce bir oyun şeklinde olmak üzere kaka yapmasını sağlayın. Yapmazsa zorlamayın. Ancak günde 3-4 defa 5-10 dakikalık sürelerle oturtmak alışkanlık kazanmasına destek olacaktır. Bekleme sürecinde çocuğun psikolojisini rahatlatarak, bedenen kasılmasını önlemek için, oyuncak, dergi, kitap karıştırmasına izin vererek oyalanmasına yardımcı olun.” 6- Daima pozitif olun Minimum bir haftada tamamlanabilen bu süreç çocuğa göre 6 aya kadar uzayabiliyor. Bu nedenle ilk denemeler sonrasında bir hafta içerisinde çocuk bu durumu reddediyorsa ara verip beklemek gerekiyor. Bir hafta ya da bir aya kadar uzayabilecek bekleme sürecinde anne ve babanın hayal kırıklığı yaşayarak tepki vermesi ise sadece süreci çok daha zor bir noktaya getiriyor. Dr. Mehmet Kesikminare, bu nedenle anne babaların tuvalet eğitiminde katı bir tutum içerisinde olmaması ve çocuğu hiçbir şekilde zorlamaması gerektiğini anlatıyor. “Çocuğa ne çok rahat, ne de çok kuralcı yaklaşmayın. Bunun gündelik yaşamımızda bir süreç olduğunu aktarmaya çalışın. Evin içinde tuvalet eğitimi ile ilgili çok konuşmayın. Su içmek, yemek yemek gibi tuvalet yapmanın da hayatın normal bir süreci olduğunun hissettirmeye çalışın” diyor. 7- Hijyen kurallarını öğretin Tuvalet eğitimi sırasında kazandırılması gereken bir diğer alışkanlık ise temizlik ve hijyen. Hem erkek, hem de kız çocuklar için tuvaletini tamamladıktan sonra nasıl silinmesi ya da yıkanması gerektiği, tuvalet kağıdı kullanımı ve sifon çekmek gibi hijyen kurallarının öğretilmesi gerekiyor. Özellikle el yıkama alışkanlığı konusuna çok önem verilmesi gerekiyor. Bu noktada aileler kendileri için uygun yöntemi belirleyebilir. Renkli sabunlar kullanmak, elleri yıkarken şarkı söylemek gibi davranışlar bu süreci kolaylaştırabileceği gibi daha keyifli hale getirebiliyor. 8- Övgüyle ödüllendirin Tuvalet eğitimi sırasında yaşanabilecek kazara kaçırmaların bu sürecin bir parçası olduğunun unutulmaması gerekiyor. Bazı çocuklarda 7 yaşına kadar gece kaçırma problemleriyle karşılaşılabileceğini ifade eden Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Mehmet Kesikminare, çocukların yaşadıkları bu durum karşısında asla cezalandırmamak gerektiğinin altını çiziyor. Bu tarz cezalandırmaların süreci daha da uzatabileceğini söyleyerek, “Bunun yerine tuvaletini yaptığında küçük bir övgü ya da alkışla başarısını ödüllendirmeyi deneyin. Abartmadan yapılacak pozitif betimlendirici övgüler yarar sağlıyor” diyor. Şu sıralar bir çok anneden tuvalet eğitiminde gece yapılacak şeyler hakkında değişik soruları geliyor. Mümkün olduğu kadar kısa öz net anlatmaya çalışacağım bildiklerimi. 1- Daha önce defalarca geçtiği gibi çocuğun gündüz bezini çıkardığımızda gece bezini de çıkarıyoruz. Asla gece bez bağlamıyoruz. 2- Yatağın ıslanmaması için önlem olarak hem çarşafın altına hem de üstüne kaymasın diye yatağa tutturabilirsiniz de bu yazıda gördüğünüz hasta bezlerinden koyabilirsiniz.Marketlerde çocuk bezlerinin, pedlerin tuvalet kağıtlarının olduğu reyonlarda satılıyor. Paketin üzerinde Yatak Koruyucu Örtü yazıyor. Çarşafın üstündeki hasta bezi çişlenince yenisiyle değişirmek yeterli. Üstünde olan hasta bezi kayıp, çarşaf çişlense bile, çarşafın altındaki hasta bezi yatağın çişlenmesini engelleyecektir. 3- Çocuk çiş yapınca gece değiştireyim mi, öyle mi kalsın rahatsız olsun daha mı iyi olur; öyle kalırsa gece üşür diye korkuyorum gibi kaygılar var. Çocuğun gece çiş yaptığını farkedince üstünü değiştirin. Islanmış hasta bezini ve ıslanmışsa çarşafı da tabi. Çocuğa bu halde kalınmayacağı temizlenmek gerektiği mesajını vermiş olacaksınız. Çocuk derin uykuda ıslak halden rahatsız olmuyorsa rahatsız olmasını ne kadar bekleyeceğiniz belirsizdir. Böyle bir beklentiye işi bırakmamak gerekiyor. Ve, çocuk yatağa çiş yaptığı halde siz de uykuya dalmış ve saatler geçmiş fark etmemişseniz de çok endişelenmeyin. Çocuğun yattığı odada cam açık değilse üşümeyeceğini rahatlıkla söyleyebilirim. Çünkü sıcak bir çiş yapıyor, o çişin ıslaklığı vücut sıcaklığının da etkisiyle soğumuyor. Ne zaman fark ederseniz o zaman değiştirirsiniz çok dert etmeyin. Gece üst değiştirme işleminin kolay bitmesi için çocuğun çamaşır ve kıyafetlerini, temiz hasta bezi ve temiz çarşafı akşam yatmadan hazırlayın, yakına koyun. Çişnenen hasta bezlerini hemen atmayın, gündüzleri evin içinde oluşan çiş göletlerini almada kullanıp ondan sonra atın. Çiş göletini MOBla ya da bezle almaya göre çok daha iyi oluyor. 4- Oğlumla yaşadığımız tecrübede gecenin gündüz öğrenmizde faydası olmuştu. Gündüz bir türlü lazımlığa ve hiçbir yere yapmadığı, tutamayacak hale gelene kadar tuttuğu halde, gece kalkar kalkmaz önüne lazımlık tasını tutuyordum ve yapıyordu. Gecenin, çişi bırakmayı öğrenmesinde katkısı olmuştu. Bu da aklınızda bulunsun. 5- Gece kaka yaparsa ne yapılacak diye soranlar da var. Benim kızım da 4 gün kakasını tuttuktan sonra gecenin bir vakti yatakta ayağa kalkıp yatağa yapmıştı. Öncelikle böyle bir şeyi bir kere yaşayınca bu hep böyle mi olacak ya da çocuğum böyle yaptı ne yapmalıyım diye paniğe kapılmayın. Bir- iki kere yapsa bile hep yatağa yapmaz hiçbir çocuk. Çocuğun rahatlaması ve kakasının bırakmasının güzel bir gelişme olduğu üzerinde düşünün. Çocuk gece rahat hissetmiş kendini gece yapmış olabilir. Bu durumda hemen çocuğu yataktan indirin, hala yapıyorsa yere yapmasını sağlayın bizim yerde halı yoktu, kolay olmuştu Çocuğu teselli edin, rahatladın değil mi, bak ne güzel rahatladın gibi şeyler söyleyin. Odanın kokmasına izin vermeden peçeteyle kapladığınız kürekle kakayı alıp tuvalete atın. Islak mendillerle yeri silin. Önceden planlı olursanız inanın bunlar 2 iş bile değil. Çocuğun altını banyoda ılık suyla yıkayın. Ve giydiriken öpün, bak cici oldun kaka yaptın rahatladın gibi şeyler söyleyin. 6- Çocuğu gece çiş yapması için kaldırmalı, tuvalete götürmeli miyim? Gündüz eğitiminde olduğu gibi, gecede de çocuk başta bir süre tuvaletini kendisi söylemeyi bilemeyebilir, annesinin kendisini götürüp çişini yaptırması sonucunda, çişin gece de oraya yapılacağı mesajını alır. Anne başlarda çocuğun çiş yapma sıklığına göre gece bir kez ya da daha fazla kaldırarak çiş yaptırabilir. Ama özellikle gündüz eğitimi tamamen sonlandıktan sonra, gece yatağa yapacağını bilseniz bile kaldırmamaya başlamalı, insiyatifi yavaş yavaş çocuğa vermelisiniz. Ve hiç bir gelişme göstermese bile, yavaş yavaş bir süreç içerisinde diyelim 15 gün içerisinde çocuğu hiç çişe kaldırmamaya alışmalısınız. Bırakın çocuk annesinin çişe kaldırdığı bir dönem yaşadıktan sonra, bir o kadar dönem de kaldırılmayarak yaşasın ve kendisi kalkmaya başlasın. Benim şahsi uygulamam , başlarda dahi çocuğu çok düzenli çişe kaldırmadım. Kaldırdım ama aklıma geldiyse, uykuya dalmasıydam.. Gece yatağa yaptığında ne zaman görürsem değiştiriyordum. Bu şekilde gece ve gündüzü neredeyse beraber öğrendiler her ikisi de.. Tüm annelere kolaylıklar diliyorum. Çocuklara tuvalet eğitimi nasıl verilmeli? Anne babaları en çok zorlayan konulardan biri tuvalet eğitimidir. Bu konuyla ilgili belki yüzler soru veya sorun karşınıza çıkabilir. Tuvalet eğitimine kaç yaşında başlanmalı? Çocuğum tuvaletini yapmıyor? Çocuğum tuvaletini tutuyor ne yapmalıyım? Tuvalet eğitimini bırakıp beze dönmek doğru mu? Gibi yüzlerce soru yanıt arar. Ancak bütün bunların tek bir cevabı yoktur. Her çocuk farklıdır. Karakteri, gelişimi, bilişsel durumu ile her çocuk birbirinden farklıdır. O halde tuvalet eğitimi için izlememiz gereken yol nedir? Tuvalet eğitimine ne zaman başlamalıyız? Tuvalet eğitimi için net bir yaş sınırı yoktur. Ancak genellikle 2 ila 3 yaş arası diye tavsiye edilir. Bazı çocuklar 1,5 yaşında bazı çocuklar 4 yaşında eğitimini tamamlar. Her anne baba çocuğunu, arkadaşlarının çocukları ile kıyaslayarak sonuca varmaya çalışır. Eğer çocuk vaktinde tuvalet eğitimini tamamlamamışsa, anne – baba kendini kötü hisseder. Bu yüzden çocuğa tuvaletini doğru yere yaptırmak için sertleşir. Bu asla yapılmaması gereken bir davranıştır. Çocuğunuz 4 yaşında bezi bıraktı diye “gelişimi geri”, “geri zekâlı” ya da başka bir şey değildir. İlk olarak kabul etmeniz gereken her çocuğun farklı zamanlarda tuvalete yapmayı öğrendiğidir. Bunu kabullendikten sonra sabırlı olmanız şarttır. Bu konuyu asla gündeminiz olarak aklınızda tutmayın. “Bugün de olmadı” ne yapmamız lazım diye çocuğunuzu asla baskı altına almayın. Aşağıda size önereceğimiz tavsiyelere kulak verin. Şimdi gelelim başlıkta verdiğimiz soruya tuvalet eğitimine ne zaman başlamalıyız. Önce çocuğunuzu gözlemleyin. Çocuğunuz çişi ya da kakası geldiğinde size işaretler vermeye başlamışsa tuvalet eğitimi için hazırlık yapmaya başlayabilirsiniz. İlk günden alıp çocuğu klozete oturtmayın. Bir tane ördek alın ve ördeği hep aynı yerde bulundurun çocuğa açıklama yapmayın çocuk size onu sorduğunda “onun içine kaka veya çiş yapılır”. “İstediğin zaman yapabilirsin sonra gider dökeriz” diyebilirsiniz. Örneğin çizgi film izlerken lazımlığa oturarak izleyebilir. Lazımlık için bir tane top koyup o topu vurmaya çalışabilirsiniz. Lazımlık bir süre sonra çocuk tarafından benimsenecek ve çocuğunuz kullanmaya başlayacaktır. Bu arada ona çok güzel sevdiği karakterler olan iç çamaşırları alın. Onları kaka yapmayacağını bildiğiniz süreler zarfında bezsiz olarak giydirin. Bu rahatlık çocuğun hoşuna gidecektir. Ancak hala bezi bırakmaya hazır değildir. Çocuk yavaş yavaş lazımlığı kullanır. Çocuğum kakası geldiğinde yapmayı reddederse ne yapmalıyım? Çocuk kendini hazır hissetmiyorsa kakasını size vermez. Onu illa bezine yapmak isteyecektir. Bu durumda onu zorla almaya kalkmayın. Zorla klozete ya da lazımlığa oturtmayın. Eğer bir üstteki başlıkta belirttiğimiz kısmı atlattıysanız sizden kaka yapacağını söyleyip bez bağlamanızı isteyebilir. Bunu “anne karnım ağrıyor” ya da bez diye ağlayarak ya da “anne sarıl” diyerek belli eder. Anne babalar çocuğunu tanıyacağı için kaka geldiğin anlama konusunda sıkıntı yaşayacağınızı zannetmiyorum. Bu aşamada çocuğumuz iç çamaşırı kullanıyor ancak kakasını beze yapıyor. O halde kakası geldiği zaman hemen altına bezini bağlamayın sakın ısrarcı olmayın. Klozet adaptörüne geçiş Bu aşama oldukça zorludur. Asla ve asla bebeğinizin kakası sertken ilk kakasını yaptırmayın. İlk kakasını klozete yaparken çok zorlanan bebekte klozet korkusu tek seferde oluşabilir. Bu da bebeğin kakasını tutma sorununa neden olabilir. Bu sorunu çözmek çok daha zordur. Çünkü tuvalet onun için bir korku alanıdır ve oraya artık girmek istemez. Eğer bebeğinizin kakası yumuşaksa artık belli bir olgunluğa eriştiğini düşünüyorsanız ona güzel bir klozet adaptörü alın ve eve hediye paketi halinde getirin. Paketi salonun ortasına bırakın. O paketi açmaya çalıştığında çocuğunuza adaptörün artık kendisine ait olduğunu söyleyin. Adaptör birkaç gün gözünün önünde olsun. Sonra adaptörü klozete yerleştirin ancak onu şimdilik tuvalete götürmeyin bir süre de adaptörü klozet üstünde görsün. Bu arada hala lazımlık kullanmaya devam ediyoruz. Adaptör alındıktan bir süre sonra bebeğinizin kakası geldiğinde lazımlığı bulamadığınız için onu klozete götürün. Eğer alaturka bir tuvaletse siz diz altlarından tutarak onunla sohbet ederek akasını yaptırmaya çalışın. Eğer klozet kullanıyorsanız. Onu klozete oturtarak sevdiği bir oyuncağı verin ve yanında ayrılmayın. Masal seviyorsa sevdiği masalı anlatın. Yani o an için orada mutlu olmasını sağlayın. Kakasını yaptığında polosunu silip normal hayatınızın akışına dönün. Bu noktada şu hatayı yapmayın Çocuğu kakasını yaptığında aşırı sevinen ebeveyn olmayın! Çocuğu tuvalete kakasını yapan anne babalar. Sevinç çığlıkları atarak çocuğuna sarılırsa, kakanın fotoğrafını çekip dışarıdaki eşine yollarsa çocuğa sürprizler yapılır hediyeler alınırsa çocuk tuvalet eğitiminde geriye gider. Alsında kaka yapmak onun ihtiyacıdır. Ancak siz bu ihtiyacı alıp bunun mucizevî bir şeymiş gibi sunarsanız, çocuk bunu kullanmaya başlar. Nazlanır, isteklerini yaptırmak için kullanır. Bu durumda “Aferin oğlum/kızım” diyerek bir öpücük kondurmak yeterlidir. Çocuğum kakasını tutuyor ne yapmalıyım? Tuvalet eğitiminde en sık karşılaşılan sorunlardan biri çocuğun kakasını tutmasıdır. Aslında bu konuda çocuk haklıdır. Çünkü son yaptığı kaka canını çok yakmıştır. Aynı acıyı tekrar yaşamak istemiyordur. Üstelik benmerkezci dönemde olduğundan onun için kakası bile kendine ait bir parçadır ve çok önemlidir. O halde ne yapılmalıdır. 48 saat çocuğunuza müdahale etmeyin yani zorlamayın teklif edin ama zorlamayın. 48 saat sonunda yaptırmayı başarabilirseniz krizi atlattınız demektir. Ancak 48 saat geçtikten sonra hala kaka yapılmadıysa sıkıntı başlayabilir. Çocuğunuza lifli gıdalar tükettirin. Sebze meyve yemesini sağlayın böylece kakası daima yumuşak kalır. Eğer günler geçmesine rağmen kaka yapılmadıysa salatalık yedirerek sonuca varmaya çalışın. Belki çocuğun makatında çatlak vardır. Makatını kontrol edin. Krem ya da zeytinyağı sürün. Hala kaka yapılamadıysa Duphalac adlı şurubu kullanabilirsiniz. Ancak her zaman Duphalac kullanmayın. Sorun yine çözülmediyse artık fitil lavman kullanmanız gerekecek. Çünkü çocuğun fizyolojik durumu psikolojik durumunun önüne geçiyor artık… Yani fitil yerleştirme esnasında bir travma yaşanabilir. Bunu hafifletmek için güzelce konuşun, sabırlı olun ve “fitilin kakayı yumuşatacağını kaka yaparken hiç canının yanmayacağını” söyleyin. Tabi daha farklı belirtiler varsa mutlaka doktorunuza danışın. Fitil 15 dakika içinde çocuğunuzun bağırsağında ne varsa çıkarmasına neden olacaktır. Bunun için ortalık batmasın diye yerlere önceden çarşaf serin. Hem lavman yapıp hem tuvalete götürmeyin bu durum travmayı artırabilir. Sarılın güzel şeyler söyleyin tebessüm edin. Ona acıdığınızı belli etmeyin. Çünkü güçlü olması gereken sizsiniz o değil! Bu yüzden yüzünüzü buruşturmayın “ah yavrum” vb laflar etmeyin. Gece Tuvalet eğitimi nasıl yapılmalı? Yatmadan önceki 2 saat içinde sıvı vermeyi kesin. Uyumadan hemen evvel lavaboya götürün. Eğer o gün çok su içtiyse karpuz vb sulu şeyler yediyse ve uyuduysa gece tuvalete götürün. Anneler gece emzirir babalar uyur. Bu dönemde de babalar çişe çıkarır çoğu çift böyle yapar. Bu noktada birbirinize destek olun. Eğer çocuğunuz altına kaçırmışsa asla kızmayın. “Sana temiz kıyafetler giydirelim” diyin. Öperek uyutun. Kısa net ve sevgi dolu olun. Uzun vadede daima işe yarayacaktır. Haftada altına kaçırması bir sorun değildir. Hatta çoğu anne baba çocuğunun o gece tuvalete kaldırılıp kaldırılmaması gerektiğini bilir. Her gece yarısı tuvalete kaldırmanıza gerek yoktur. Tuvaleti gelen çocuk kıvranmaya dönmeye sayıklamaya başlar. Böyle bir durum görürseniz hemen tuvalete götürün. Tuvalet eğitiminde ödül kullanımı İnternette tuvaletini yapan çocuğu ödüllere boğan bir sürü makaleye rastlayabilirsiniz. Çocuğunuza asla böyle bir kötülük yapmayın. Başlangıç için kabul edilebilir. Ancak her tuvalet sonrasında bir şeyler vermek son derece yanlıştır. En güzel ödül tavırdır. Tuvalet eğitiminde Anne Baba Tavırları Nasıl Olmalı? Israrcı olma = Sabırlı ol Ödüle boğma = sevgi dolu ol Kıyaslama = özel olduğunu bil Tez canlı olma = alıştır Eğitimi kendine dert etme= doğal ol

tuvalet eğitiminde kakayı altına yapma